Kłobuck 100 lat temu. Świętujemy odzyskanie niepodległości! HISTORIA

Koniec wielkiej wojny

W ciągu 4 lat wojny armia niemiecka jak i siły zbrojne państw walczących zostały poważnie osłabione. Występowały poważne braki w dostawach środków walki, zaopatrzenia wojennego, kończyły się również rezerwy ludzkie. Ponadto społeczeństwa stron walczących, a zwłaszcza Niemcy, były już bardzo zmęczone przedłużającą się wojną. Nawet duże oddziały niemieckie zaczęły się poddawać, nie wykazując najmniejszej ochoty do walki. Przy ogólnym rozprężeniu doszło do całkowitego rozpadu Cesarstwa Niemieckiego, ponadto ze stanowisk ustąpili dwaj główni dowódcy niemieccy – Hindenburg i Ludendorff. Rewolucja bolszewicka w Rosji spowodowała całkowity zanik ducha walki u niemieckich żołnierzy. Dochodziło do starć między żołnierzami i oficerami. Buntowały się całe oddziały, żołnierze wywieszali czerwone flagi. Kres takiej sytuacji położyła dopiero rewolucja w Niemczech,której efektem było powołanie nowego rządu w Berlinie, który szybko zawarł z aliantami zawieszenie broni 11 listopada 1918 r. Był to koniec wojny.

Kłobuck. Rok przed odzyskaniem niepodległości

Ważnym wydarzeniem dla Kłobucka stał się dzień 20 sierpnia 1917 roku. Tego dnia Kłobuck, osada należąca do Gminy Kamyk, decyzją naczelnika administracji przy Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim, po 47 latach odzyskał prawa miejskie. Niemieckie władze okupacyjne mianowały burmistrzem Leopolda Schneidera z Opola, dotychczasowego urzędnika powiatowego w Częstochowie. Równocześnie wybrano radę miejską. W Kłobucku powołano biuro filialne częstochowskiego urzędu powiatowego, a służbę w nim powierzono burmistrzowi. Biuro filialne pośredniczyło w załatwianiu spraw między ludnością gmin w północnej części powiatu częstochowskiego a urzędem powiatowym w Częstochowie. Burmistrz i filia urzędu powiatowego miały swą siedzibę w pałacu w Zagórzu. „Dobra Ostrowy” w tym pałac w Zagórzu , należące do Wielkiego Księcia Michała Aleksandrowicza Romanowa, naczelnik administracyjny przy Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim w dniu 22 października 1916 roku przekazał pod zarząd Tajnego Wyższego Radcy Regencyjnego, znawcy rolniczego powiatu częstochowskiego dra Olenburga, zaś 26 czerwca 1917 r. ustanowiono zarządcą Wyższego Radcę Schwarza.
Burmistrz Schneider w 1918 roku, gdy zaczęła powstawać niepodległa Polska, zrezygnował ze stanowiska przed 11 listopada. Urząd burmistrza Kłobucka objął po nim działacz społeczny Bronisław Matuszewicz. Leopold Schneider w Kłobucku nie pozostawił złego wrażenia, chociaż okupacja niemiecka obfitowała w przykre wydarzenia. Jesienią Schneider powrócił do Opola.

7 października 1918 roku Rada Regencyjna, powołana w 1917 roku przez władze okupacyjne Niemiec i Austro – Węgier, jako najwyższa władza na okupowanych terenach, wydała manifest niepodległościowy w którym ogłosiła zmianę polityki okupantów wobec spraw polskich. Na terenach okupowanych zaczęły powstawać różnego rodzaju organizacje społeczne. Tak utworzono w powiecie częstochowskim rady opiekuńcze, straże obywatelskie i stowarzyszenia wojskowo – polityczne. W Kłobucku zorganizowała się Straż Obywatelska, powołana przed 11 listopada 1918 roku, która po opuszczeniu miasta przez okupanta natychmiast zajęła się, wspólnie z Ochotniczą Strażą Ogniową, sprawą utrzymania porządku i bezpieczeństwa w mieście. Komitet Straży Obywatelskiej tworzyli: notariusz Lucjusz Bugajski, ks. proboszcz Antoni Zagrzejewski, burmistrz Bronisław Matuszewicz, sędzia pokoju Feliks Wolski, ławnik miejski Andrzej Klepacz i administrator majątku Zagórze A. Orłowski. Na przewodniczącego Straży Obywatelskiej miejscowy oddział Polskiej Organizacji Wojskowej wysunął Lucjusza Bugajskiego, posiadającego duży autorytet w Kłobucku.

Werbowali do legionów

W Kłobucku otwarta został filia częstochowskiego biura werbunkowego do Legionów Polskich, jednakże zainteresowanie młodzieży legionami było niewielkie, w związku ze stosowaną przez Niemców polityką represji, do Legionów Polskich, walczących po stronie państw centralnych, a więc Niemiec i Austro – Węgier, odnoszono się nieufnie. Także w powiecie częstochowskim wyniki prowadzonego werbunku były mizerne. Do Legionów Polskich z Kłobucka i okolicy wstąpili: Stanisław Klepacz i Paweł Kopyciak z Kłobucka,Stefan Wacław Krok z Miedźna, Wincenty Ledwonicki z Detroid w USA, Gracjan Myśliński z Opatowa, Hubert Tajster z Pajęczna i Stanisław Kumorek, który po I wojnie światowej osiedlił się w Kłobucku. W naszym mieście funkcjonowała dość liczna grupa Polskiej Organizacji Wojskowej, której członkowie, szczególnie w listopadzie 1918 roku, aktywnie działali przy zabezpieczaniu mienia po opuszczeniu miasta przez Niemców. Wielu członków POW uczestniczyło w wojnie bolszewickiej w 1920 roku oraz w powstaniach śląskich. Leszek Kalikst Krupski w swej książce „Pod znakiem Orła Białego i harcerskiej lilijki” szeroko opisał działalność Polskiej Organizacji Wojskowej na naszym terenie.

* * *
Fragmenty prelekcji autorstwa Andrzeja Wójcickiego wygłoszonej na spotkaniu Towarzystwa Przyjaciół Kłobucka w dniu 12.09.2014 przez Prezes TPK Sylwię Piątkowską.