Pod Wąsoszem rozegrała się jedna z wielkich bitew

Bitwa została stoczona 23 kwietnia 1863 roku, była zwana jest także bitwą pod Popowem lub nad Liswartą i pod Więckim Lasem.
Najwięcej o przebiegu bitwy pod Wąsoszem dowiadujemy się z raportu Aleksandra Lütticha, który został ogłoszony w w urzędowym wydawnictwie powstańczym "Wiadomości z pola bitwy", nr 10, z dnia 7 maja 1863 roku.
Z tego raportu dowiadujemy się, że: "dwie roty wojska moskiewskiego i 50 kozaków jest w Działoszynie i udaje się ku Parzymiechom. Nie chcąc przyjąć bitwy, by nie być wziętym z trzech stron, zebrałem obóz i udałem się ku lasowi więckiemu (blisko Wąsosza nad Wartą). W drodze odebrałem wiadomość, że Moskale nie do Parzymiech, lecz do Popowa idą i weszli w rębielskie lasy, w szyku bojowym." Z dalszej relacji Lütticha dowiadujemy się jaki był przebieg bitwy i ile osób zginęło i zostało rannych.
Bitwa pod Wąsoszem była jedną z większych, która odbyła się podczas Powstania Styczniowego na terenie ziemi częstochowskiej. W bitwie poległo 34 powstańców. Rannych przewieziono do tajnego lazaretu w Kruszynie koło Częstochowy. W kilka dni po bitwie, proboszcz parafii w Wąsoszu, ks. Antoni Bujakowski, urządził uroczysty pochówek poległym na polu bitwy. Ciała zmarłych zostały pochowane na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu we wspólnej mogile.
W aktach parafii w Wąsoszu znajdują się dokładne zapisy zgonu 16 rozpoznanych powstańców. Oprócz powstańców rozpoznanych zginęło w bitwie pod Wąsoszem 18 niezidentyfikowanych osób, których wiek ustalono pomiędzy 20 a 40 lat. Wśród 18 nierozpoznanych powstańców znajdują się najprawdopodobniej: Jędrzej Piotrowski z Częstochowy, Komorowski - skrzypek z Piotrkowa i lokaj Motakowski.
W różnych źródłach i opracowaniach można znaleźć różne informacje o bitwie. Te różnice dotyczą m.in. miejsca samej bitwy i dowódców, czasami można także znaleźć różne daty bitwy.
O osobach poległych w Wąsoszu nigdy nie zapomniała miejscowa ludność oraz księża parafialni. W 1863 roku przy zbiorowej mogile, ustawiono dwa wysokie drewniane krzyże.
W 1938 roku w 75. rocznicę bitwy z inicjatywy proboszcza parafii ks. Wincentego Spirry, powołany został Komitet Budowy Pomnika Powstańców w Wąsoszu. Specjalną broszurę o bitwie napisał wtedy generał brygady Janusz Gąsiorowski. Zaprojektował on również kartkę pocztową. Całkowity dochód ze sprzedaży książeczek i pocztówek przeznaczony został na budowę pomnika - mauzoleum w Wąsoszu. Mauzoleum powstańcze wyglądało bardzo okazale. Był to wysoki na kilkanaście metrów kopiec, ozdobiony ogromną płytą przedstawiającą godło Polski. Na szczycie mauzoleum został umieszczony medalion z podobizną Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na środku kopca stał wysoki na 9 metrów marmurowy obelisk zakończony krzyżem. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonano 15 sierpnia 1938 roku.
Niestety ten monumentalny pomnik przetrwał tylko półtora roku. Wiosną 1940 roku żandarmi niemieccy, którzy stacjonowali w Wąsoszu wysadzili obelisk w powietrze, a ocalałe resztki pomnika kazali rozebrać i zniszczyć miejscowym gospodarzom. Kilku mieszkańców Wąsosza ukryło białego orła pod warstwami darni.
W roku 1963 władze powiatu kłobuckiego postanowiły najważniejsze uroczystości, związane z obchodami rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, zorganizować w Wąsoszu. Najważniejszym wydarzeniem z tego okresu była budowa nowego pomnika powstańców na starym cmentarzu w Wąsoszu. Odsłonięcie nowego pomnika miało miejsce 22 lipca 1964 roku. Pomnik stoi do dzisiaj w Wąsoszu i to właśnie tutaj w kwietniu odbędą się uroczyste obchody 150. rocznicy bitwy w Wąsoszu.