Wakacje na godziny

Zaczął się sezon urlopowy, na prośby naszych Czytelników przypominamy więc
najważniejsze przepisy związane z naszym wypoczynkiem.

Ponad rok obowiązują zasady udzielania urlopu – nieco skomplikowane i wciąż dla wielu niezrozumiałe, ale za to bardziej sprawiedliwe. – Przede wszystkim została wprowadzona zasada udzielania urlopu wypoczynkowego na godziny – jego wymiar ustala się w dniach, a udziela się go po przeliczeniu na godziny – wyjaśnia Piotr Sterczała z PIP w Poznaniu. Pracownik wykorzystuje więc tyle godzin urlopu, ile w poszczególne dni powinien był zgodnie ze swoim harmonogramem pracować.

Jak przeliczyć?

Zasada przeliczania urlopu z dni na godziny dotyczy pracownika zatrudnionego w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. Wymiar urlopu ustalony zgodnie ze stażem pracy podlega proporcjonalnemu przeliczeniu odpowiednio do wymiaru czasu pracy pracownika. Np. pracownik z 20. letnim stażem zatrudniony na pół etatu będzie miał połowę z 26 – czyli 13 dni urlopu. Pozorna strata jest rekompensowana poprzez zasadę udzielania urlopu na godziny. Będzie to zatem 13 x 8 godzin czyli 104 godziny urlopu udzielane na tyle czasu pracy, ile w dane dni urlopu ,,niepełnoetatowiec’’ miał pracować. – Jak więc obliczyć wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego na 1/3 etatu? – pyta pan Czesław z Gniezna. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia – dla pracownika z 10. letnim stażem pracy pracującego na 1/3 etatu urlop będzie wynosił więc 9 dni, bo 26:3 = 8.66 (art. 154 par. 2 Kp.).

Końcówki urlopu

- Czy zasada urlopu udzielanego w wymiarze godzinowym oznacza, że mogę wykorzystywać go na części dnia pracy np. po jednej godzinie z niej się ,,urywając’’? – chce wiedzieć pan Edward z Ostrzeszowa. Absolutnie nie. Udzielenie urlopu w dniu pracy, w wymiarze odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy zatrudnionego, w dniu, na który ma być udzielony urlop. Chodzi tu o końcówki urlopu, które pozostały po udzieleniu go na całe dni. Najczęściej taka sytuacja będzie dotyczyła pracowników zatrudnionych w niepełnym lub równoważnym wymiarze czasu pracy (art. 1542 par.1 – 4 Kp.).

Jaki urlop?

- Po jakim czasie pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w życiu? – pyta pani Maria z Szamotuł. – I jaki jest teraz najniższy wymiar urlopu wypoczynkowego? Prawo do urlopu zyskuje się z upływem każdego miesiąca pracy, w wysokości 1/12 wymiaru, który przysługiwałby po przepracowaniu roku (art. 153 Kp.). Wymiar urlopu wynosi zaś 20 dni – jeżeli pracownik pracuje krócej niż 10 lat, zaś 26 dni – jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat (art. 154 par.1 Kp.). Pan Piotr z Lubonia chciałby natomiast wiedzieć: czy do stażu pracy uprawniającego do wyższego wymiaru urlopu dolicza się lata nauki w szkole? Nadal do tego stażu wlicza się ukończenie: zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki – nie więcej jednak niż trzy lata; średniej szkoły zawodowej – nie więcej niż pięć lat; średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – pięć lat; średniej szkoły ogólnokształcącej – cztery lata; szkoły policealnej – sześć lat; szkoły wyższej – osiem lat. Okresy te nie podlegają jednak sumowaniu (art.155 K.p.).

Wyjątkowa przerwa

- Gdy na przykład podczas zaplanowanego urlopu wypoczynkowego zachoruje mi dziecko, czy mogę przerwać urlop i wykorzystać go w innym terminie? – pyta pani Martyna z Poznania. Niestety, nie. Bieg urlopu przerywa tylko: czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby, odosobnienie w związku z chorobą zakaźną, odbywanie ćwiczeń wojskowych, albo przeszkolenia wojskowego przez co najmniej trzy miesiące i urlop macierzyński. W takich przypadkach pracodawca powinien udzielić urlopu w późniejszym terminie (art. 166 Kp). – Czy pracodawca może podzielić przysługujący mi urlop na części?- pyta pan Janusz z Piły. Dzielenie urlopu na części może odbywać się tylko na wniosek zainteresowanego pracownika. Niezależnie od tego przynajmniej jedna część udzielanego urlopu musi obejmować co najmniej 14 dni kalendarzowych (art. 162 i 152 Kp).

Po chorobie

- Po długotrwałej chorobie wystąpiłam z wnioskiem o udzielenie urlopu wypoczynkowego za ten rok i za lata ubiegłe. Czy pracodawca może uzależnić udzielenie urlopu od uzyskania przeze mnie zdolności do pracy? – pyta pani Barbara ze Swarzędza. W zasadzie tak. Celem urlopu wypoczynkowego jest regeneracja sił pracownika po okresie pracy, a więc może z niego korzystać tylko zdolny do pracy. Pośrednio wskazują na to przepisy art. art. 14, 165, 166 Kp. Z kolei pani Marta z Szamotuł pisze: Będąc na urlopie macierzyńskim, skierowałam do pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po zakończeniu macierzyńskiego. Pracodawca twierdzi, że urlop udzieli mi gdy wrócę do pracy w terminie ok. 2 miesięcy od mojego powrotu, gdyż tak sobie zaplanował, a wymiar mojego urlopu uzależnił od tego czy będę korzystać z urlopu wychowawczego. Czy ma rację? Gdy pracownica zwróci się z wnioskiem o udzielenie urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, pracodawca musi urlopu udzielić w tym terminie i nie może w tym przypadku powoływać się na swoje szczególne potrzeby. Urlop ten powinien być udzielony w całości za przypadający rok kalendarzowy wraz z urlopem zaległym, niezależnie od decyzji pracownicy co do wykorzystania urlopu wychowawczego (art.163 par.3 Kp).

Piotr Sterczała
Państwowa Inspekcja Pracy w Poznaniu

Zainteresowanych przepisami związanymi z urlopami zapraszamy na nasze dyżury: od poniedziałku do piątku od godz. 8.30 do 18, a także do oddziałów w regionie.

Nasza akcja

Gazeta Poznańska prowadzi akcję Masz Prawo Wiedzieć - promujemy prawo dostępu do informacji publicznej.

Ty też Masz Prawo Wiedzieć!

Skontaktuj się z nami
(061) 8606 001 lub [email protected]

Adresy Państwowej Inspekcji Pracy w Wielkopolsce

Okręgowy Inspektorat Pracy
ul. Libelta 16/20
61-706 Poznań
tel. (061) 8784269

Oddział OIP
ul. Obrońców Westerplatte 11
62-500 Konin
tel. (063) 2428822

Oddział OIP
ul. Magazynowa 4
64-100 Leszno
tel. (065) 5292417

Oddział OIP
ul. Grabowska 29
63-400 Ostrów Wlkp.
tel. (062) 7374616

Oddział OIP
ul. Sikorskiego 35
64-920 Piła
tel. (067) 2125201